Reforma wymiaru sprawiedliwości według adwokata Marka Czarneckiego, kandydata do Sejmu z koalicji Bezpartyjni i Samorządowcy

Polskie sądownictwo jako jedno z nielicznych środowisk nie przeszło nie tylko lustracji, ale nawet reorganizacji po Okrągłym Stole. Taki był warunek ówczesnej strony komunistycznej. W konsekwencji polskie sądy działają niesprawnie, postrzegane są jako państwo w państwie, wyłączone nie tylko spod kontroli społecznej, ale także krytyki (o wyrokach sadów się nie dyskutuje). Często sądy są miejscem, w których ludzi spotyka niesprawiedliwość. Sądom zagraża korupcja, ale także nepotyzm. Z roku na rak coraz więcej obywateli skarży się na zachowanie sędziów na Sali sądowej, niesprawiedliwe wyroki, arogancje, spóźnienia. Sędziowie czują się bezkarni, a poziom zaufania kształtuje się na poziomie 20 %. Pomimo, iż Polska zajmuje drugie miejsce w Europie pod względem nakładów na sądownictwo, a liczba sędziów jest znacznie wyższa niż we Francji, to pod względem czasu trwania postępowań sądowych Polska zajmuje w Europie drugie miejsce, ale od końca. Prokuraturze zarzuca się służalczość, stosowanie aresztów wydobywczych, uzależnienie polityczne. Dlatego też niezbędna jest prawdziwa reforma wymiaru sprawiedliwości, stąd też moje propozycje.

I. Nominacja sędziowska powinna stanowić ukoronowanie kariery prawniczej, a nie być jej początkiem. Sędziów należy powoływać spośród doświadczonych zawodowo i życiowo wyróżniających się adwokatów, prokuratorów, radców prawnych i notariuszy. Zawód sędziego mogłyby wykonywać wyłącznie osoby, które ukończyły 35 rok życia i pracowały w jednym zawodów prawniczych co najmniej 5 lat. Obsadzanie stanowisk sędziowskich powinno odbywać się w drodze otwartych konkursów. Przesłuchanie kandydatów na sędziów powinno mieć charakter jawny i publiczny, zapewniający udział czynnika społecznego w ocenie kandydatur. W konsekwencji Krajowa Szkoła Sądownictwa powinna być ośrodkiem doszkalającym i badawczym dla wymiaru sprawiedliwości.

II. Nie ma żadnych powodów aby sędziowie oraz prokuratorzy dopuszczający się wykroczeń oraz przestępstw ukrywali się za immunitetem, który powinien chronić prokuratora i sędziego wyłącznie w sprawach, w których występuje w charakterze prowadzącego postępowanie (prokurator) bądź orzekającego (sędzia).

III. Pełnienie funkcji sędziego i prokuratora nie może być kojarzone z brakiem jakiejkolwiek odpowiedzialności za podejmowane czynności. Dlatego do kodeksu postępowania karnego należy wprowadzić zasadę osobistej odpowiedzialności prokuratorów i sędziów, którzy doprowadzili do bezpodstawnych aresztowań i bezzasadnych aktów oskarżenia. Osoby skrzywdzone na skutek błędnych decyzji prokuratorów i sędziów muszą mieć realne prawo do odszkodowań i zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z oczywistego braku podstaw oskarżenia.

IV. Koniecznym jest powołanie niezależnego od sądów i prokuratury organy orzekającego w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów i prokuratorów. Nie do zaakceptowania jest obecna sytuacja, orzekania w sądach dyscyplinarnych przez sędziów i prokuratorów.

V. Należy wprowadzić bezwzględny zakaz prowadzenia przez sędziów szkoleń dla adwokatów i radców prawnych oraz prowadzenie szkoleń dla prywatnych podmiotów, co jest przejawem korumpowania sędziów.

VI. Niezbędnym jest wyeliminowanie nepotyzmu w wymiarze sprawiedliwości, zlikwidowanie powiązań rodzinnych w sądach, stąd też należy wprowadzić ograniczenie polegające na niepołączalności zajmowanego stanowiska sędziego z wykonywaniem przez małżonka, krewnego lub powinowatego zawodu adwokata, radcy prawnego lub prokuratora.

VII. Zlikwidowany zostanie zawłaszczony przez partie polityczne Trybunał Konstytucyjny, zamiast którego o konstytucyjności stanowionego prawa będzie rozstrzygał Sąd Najwyższy, w którym kwestie te będą rozstrzygane przez Izbę Konstytucyjną.

VIII. Prokurator Krajowy powinien być wybierany w wyborach powszechnych spośród ubiegających się o to stanowisko prokuratorów, sędziów, adwokatów i radców prawnych.

IX. Sędziowie są od wymierzania sprawiedliwości i stosowania prawa, a nie od zajmowania się urzędniczymi sprawami i tworzeniem prawa. Dlatego należy ograniczyć delegowanie sędziów czynnych zawodowo do pracy w Ministerstwie Sprawiedliwości, celem uniknięcia powiązań miedzy władzą sądowniczą i wykonawczą. Delegowanie sędziów do Ministerstwa Sprawiedliwości jest sprzeczne z konstytucyjna zasada trójpodziału władzy i jest przyczyną zaległości w sądach oraz zagrożeniem dla niezawisłości sędziowskiej. Sędziowie delegowani do Ministerstwa Sprawiedliwości nie powinni uczestniczyć w procesie tworzenia prawa, co ma miejsce obecnie, a nowe propozycje dotyczące wymiaru sprawiedliwości powinny być jedynie konsultowane ze stowarzyszeniami zrzeszającymi sędziów.

X. Należy wprowadzić wybieralnych sędziów pokoju do rozstrzygania drobnych przestępstw i wykroczeń, co odciążyłoby sądy powszechne, a także należy przenieść z sądów rejestrację spółek, stowarzyszeń, fundacji oraz rejestry wieczysto-księgowe. Zadania rejestracyjne przejmą notariusze, a księgi wieczyste będą prowadzone w urzędach powiatowych.

XI. Należy obniżyć wysokość opłat sądowych tak by nie pełniły funkcji fiskalnej i aby nie stanowiły bariery w dochodzeniu sprawiedliwości przez poszkodowanych.

XII. Koniecznym jest skrócenie czasu postępowań sądowych poprzez przyjęcie zasady, iż dana sprawa prowadzona jest w trybie dzień po dniu, a nie jak obecnie na posiedzeniach odległych od siebie o kilka miesięcy. Zwiększenie efektywności pracy sędziów powinno nastąpić poprzez zwiększenie etatów asystenckich służących do profesjonalnej obsługi sędziów, którzy powinni skupić się na pracy merytorycznej.