Rocznica "wyzwolenia" Warszawy

W nocy z 16 na 17 stycznia 1945 r. 1 Brygada Pancerna WP pod dowództwem podpułkownika Matulina przystąpiła do akcji zajmując Piaseczno i dalej kierowała się na północ ku Warszawie. 18 stycznia dotarła do Włoch. W tym podwarszawskim miasteczku wydarzyło się coś co można nazwać symbolicznym aktem, obrazującym w pełni etap „wyzwalania” ziem polskich spod okupacji niemieckiej podczas tzw. ofensywy styczniowej 1945. Kilka godzin po dotarciu w okolicy dworca kolejowego czołgów T - 34 na ulicach Włoch pojawiła się " półtorka". Tą nazwą był ochrzczony lekki pojazd ciężarowy produkowany przez sowiecką firmę GAZw latach 1932-1950 (od rosyjskiego: półtorej tony). Z tylnej części pojazdu sprawnie wyskoczyli pierwsi żołnierze Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych, którego skrót znany jest jako NKWD. Po wydaniu rozkazów przez oficera natychmiast rozpoczęła się akcja zajmowania budynku zwanego „Jasnym Domem” przy ulicy Świerszcza 2. W ten sposób od stycznia 1945 roku kamienica i jej piwnice stały się aresztem i siedzibą policji politycznej wykorzystywanym przez rosyjski kontrwywiad wojskowy „Smiersz”. Do tego jednego z pierwszych więzień filtracyjnych trafiali żołnierze podziemia niepodległościowego.

Oprócz faktów dokonanych, nowi okupanci zaznaczali swoją obecność w Warszawie poprzez zmianę w nazwach ulic. Kilka tygodni po rozpoczęciu urzędowania NKWD w podwarszawskich Włochach na odcinku między placem Trzech Krzyży a placem Na Rozdrożu przemianowano Aleje Ujazdowskie na Aleję Marszałka Józefa Stalina. Była to wówczas jedna z głównych arterii komunikacyjnych w Warszawie, która mimo zniszczeń wojennych zachowała swój charakter szerokiej, zadrzewionej ulicy z pałacami i wysokimi kamienicami. Tak rozpoczynała się nowa epoka i ostatni etap rosyjskiego władztwa w stolicy, którego ostateczny kres nastąpił dopiero cztery dekady później.