Muzeum Śląskie w Katowicach - wywiad dla MWS

Dla Mazowieckiej Wspólnoty Samorządowej istotne są również działania związane z kulturą, szczególnie w dobie epidemii COVID-19, gdzie dostęp do kultury jest ograniczony. Chcemy przybliżyć naszym czytelnikom samorządowe instytucje kultury działające na terenie całej Polski. Wywiad z Katarzyną Hryniawską i Michałem Burdzińskim, przedstawicielami Muzeum Śląskiego w Katowicach przeprowadził Dominik Łężak – rzecznik MWS.

Dominik Łężak: Jak zdefiniować kulturę i sztukę w XXI wieku?

MB: Potrzeba dystansu, by dookreślić odpowiednio wymiar kultury, w tym sztuki, której doświadczamy hic et nunc, która czerpie z naszej epoki i o niej stanowi. Na chwilę obecną można powiedzieć, że mamy do czynienia z kontynuacją żywego dziedzictwa XX wieku, objawiającego się wielką różnorodnością podejmowanych problemów (od czysto estetycznych do skrajnie zaangażowanych społecznie) oraz eksperymentatorstwem w zakresie form (od klasycznych, znanych od stuleci, po instalacje intermedialne i obiekty o charakterze dotychczas nieznanym).

DŁ: Kiedy powstała i gdzie mieści się obecnie siedziba Muzeum Śląskiego?

KH: Muzeum Śląskie w Katowicach zostało powołane do życia uchwałą Sejmu Śląskiego z 23 stycznia 1929 i działało do wybuchu II wojny światowej w 1939. Restytuowane w 1984, w 2006 wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. W 2015 instytucja uzyskała swoją nową siedzibę w Katowicach przy ul. T. Dobrowolskiego 1. Jest to teren byłej kopalni, która obecnie stanowi wyjątkowe połączenie kompleksu zabytkowych budynków pokopalnianych z nowoczesną architekturą. Do tego wyjątkowego miejsca zaprasza widoczna z daleka i górująca nad okolicą wieża widokowa – dawny szyb wyciągowy „Warszawa II” kopalni „Katowice”. Z tarasu znajdującego się na wysokości 40 metrów rozciąga się widok na Strefę Kultury i miasto Katowice.

DŁ: Co należy do głównych zadań? Jak Państwa samorządowa instytucja kultury funkcjonuje w dobie epidemii Covid-19?

KH: W swoich działaniach inspirujemy się dziedzictwem regionu, jego intelektualnym i artystycznym dorobkiem, bogatą tradycją wielokulturowości a także przemysłem, który ma wciąż ogromne znaczenie na Górnym Śląsku. 

Prezentujemy szereg ciekawych wystaw, bogaty wachlarz działań edukacyjnych oraz rozmaite wydarzenia programowe. Siedziba Muzeum Śląskiego wraz z otaczającym go parkiem stanowi także doskonałą przestrzeń do debat o regionie ale również do pokazów filmowych, festiwali muzycznych, turniejów sportowych czy rodzinnych spacerów. Oddaliśmy w ręce mieszkańców współczesną agorę, gdzie możliwe jest każde spotkanie.

DŁ: Czy są realizowane projekty edukacyjne? Jeśli tak, to na czym one polegają?

KH: Edukacja jest jedną z ważniejszych dziedzin naszej instytucji. Prowadzimy liczne zajęcia ukierunkowane na edukację przez sztukę, w formie lekcji i warsztatów dla dzieci i młodzieży oraz wykładów dla odbiorców dorosłych. Posiadamy własny Muzealny Uniwersytet Seniora. Co więcej – praca Działu Edukacji zyskuje szerokie uznanie, zwłaszcza w obszarze zwiększania dostępu do kultury osobom z dysfunkcjami sensorycznymi, motorycznymi i intelektualnymi. Muzeum Śląskie może poszczycić się licznymi nagrodami w tym zakresie. Ogromne zainteresowanie naszą ofertą edukacyjną mobilizuje nas do jeszcze intensywniejszej pracy.

Zabawa, wiedza, doświadczenie – tak można w kilku słowach określić ścieżki zwiedzania. To propozycje dla całych rodzin, gdzie każdy będzie się świetnie bawił. Warsztaty, ciekawe wystawy, zagadnienia związane ze sztuką, historią oraz dziedzictwem kultury, przykują uwagę dzieci i dorosłych.

DŁ: Jakie są zewnętrzne źródła finansowania MŚ w Katowicach?

MB: Źródła finansowania zewnętrznego wiążą się z uczestnictwem naszej instytucji w różnych programach i projektach o zasięgu krajowym i kontynentalnym, między innymi w programie Fundacji Systemu Rozwoju Edukacji Erasmus +, a także ze staraniami o odpowiedni kapitał na pozyskanie konkretnych dzieł w programie Narodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej, ogłoszonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W bliskiej i odległej przyszłości będziemy ubiegać się także o środki pieniężne na realizację przedsięwzięć naukowo-wystawienniczo-popularyzatorskich w ramach m.in. Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego.

DŁ: Jakie najważniejsze wydarzenia organizowała lub współorganizowała Państwa instytucja w ostatnich latach?

  KH: Za nami intensywny czas – wciągu ostatnich lat zaprezentowaliśmy wiele poważnych, społecznie znaczących inicjatyw – dzięki którym Muzeum Śląskie stało się najważniejszym ośrodkiem kultury w regionie, niezwykle istotnym miejscem życia społecznego na Śląsku oraz znaczącym głosem na mapie kulturalnej Polski.  Liczne i prestiżowe nagrody są tylko potwierdzeniem, że nasza działalność w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej jest potrzebna i ważna.

DŁ: Jak wygląda współpraca między różnymi ośrodkami kultury w Polsce? Proszę podać przykłady takich działań.

MB: Pracownicy naukowi prowadzą nieustannie kwerendy oraz konsultacje z zaprzyjaźnionymi ośrodkami akademickimi i muzealnymi, a edukatorzy wymieniają się pomysłami na sposoby przekazywania wiedzy w sieci internetowej. Wkrótce zainteresowani sztuką otrzymają od nas szansę wysłuchania dyskusji specjalistów z różnych miast na wybrane tematy.

DŁ: Jak wygląda współpraca z ośrodkami z zagranicy, proszę podać przykłady przedsięwzięć, które zostały zrealizowane bilateralnie?

MB: Aktualnie podejmujemy współpracę z kilkoma instytucjami europejskimi i amerykańskimi w związku z realizacją programu badawczo-edukacyjnego GŁUSZA oraz przygotowywaniem wystawy czasowej, poświęconej historii i sztuce społeczności osób niesłyszących. Jako że główne wydarzenie odbędzie się w 2022 roku, głęboko wierzymy, że problemy epidemiczne go nie dosięgną.

DŁ: Najważniejsze wydarzenia organizowane przez Państwa Instytucję w najbliższym czasie? Proszę zachęcić  w miarę możliwości mieszkańców Mazowsza do uczestnictwa bezpośredniego lub on-line. 

 KH: W samym centrum stolicy Górnego Śląska obejrzeć można bogate i różnorodne kolekcje sztuki polskiej, którą reprezentują tak znamienici twórcy jak: Aleksander Gierymski, Władysław Podkowiński Olga Boznańska, Tadeusz Kantor czy Jacek Malczewski. W Muzeum Śląskim w Katowicach można ponadto zwiedzić budzącą ogromne emocje i zainteresowanie wystawę „Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów”, Galerię śląskiej sztuki sakralnej, jedyną w Polsce Galerię plastyki nieprofesjonalnej, wyjątkową w skali kraju kolekcję scenografii teatralnej i filmowej.

Aktualnie pracujemy nad dwoma poważnymi, międzynarodowymi wystawami i szeregiem wystaw czasowych, które będą nie lada gratką dla miłośników sztuki. Dodatkowo, cyklicznie na naszej stronie internetowej prezentujemy naszą bogatą kolekcję. Warto nas śledzić. ????

DŁ: Jak mocno koronawirus dotknął branżę artystyczną, ile wydarzeń organizowanych przez Państwa Instytucję zostało odwołanych? 

MB: Epidemia koronawirusowa wymusiła wiele ograniczeń i obostrzeń. W trosce o naszych pracowników oraz gości zawiesiliśmy działalność edukacyjną i popularyzatorską: lekcje, warsztaty, wykłady, oprowadzania po wystawach. Ekspozycje stałe można zwiedzać tylko indywidualnie. Postanowiliśmy nie ryzykować i odwołać intrygujący happening artystki, która pragnie oznajmić, że zwyciężymy z niewidzialnym paskudztwem... To także dla nas trudny okres, albowiem muzeum jako zespół natchnionych miłośników historii i kultury istnieje przede wszystkim dla ludzi – i bardzo ich ponownie wyczekuje.

DŁ: Czy ludziom brakuje możliwości uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych?

 MB: Owszem. Człowiek jest stworzeniem stadnym i wypatruje drugiego człowieka; na dłuższą metę media społecznościowe i w ogóle kontakt za pomocą telefonów i ekranów komputera nie wystarczą. Zwłaszcza seniorzy traktują muzeum jako miejsce ciągłego rozwoju, poznawania rozmaitych zjawisk, pozyskiwania nowych doznań i przeżyć, a także jako oazę spokoju i kontemplacji. Nasza oferta jest nader bogata, obejmująca wszystkie grupy wiekowe i uwzględniająca odbiorców wymagających (matki z dziećmi, niesłyszących, niewidzących etc.), dlatego wyrażam nadzieję, że tęsknią za nami teraz nie tylko wspaniali seniorzy.

DŁ: Czy działalność artystyczna w Internecie to przyszłość? 

 MB: Szczęśliwie żyjemy w dobie, w której nie ograniczają nas listy, albumy z czarno-białymi reprodukcjami obrazów oraz audycje radiowe. Czasy epidemii to sprawdzian dla możliwości Internetu jako nośnika informacji i emocji. To zarazem moment wzmożonych poszukiwań artystycznych w przestrzeni wirtualnej, poniekąd wymuszonych przez los, ale też karmiących się naturalną ciekawością twórców, jak daleko zajść da się, na co jeszcze sprzęt elektroniczny pozwoli, dokąd zaprowadzi. Chodziłoby o rodzaj zdrowego ekspansywizmu, o ile nie zapomina się o tym, co stanowi o istocie sztuki.

DŁ: Jak ważne jest funkcjonowanie samorządowych instytucji kultury dla lokalnej społeczności?

 MB: Wbrew obiegowym sądom, że instytucje kultury nie odgrywają doniosłej roli w życiu społecznym, wydaje się, że są niezbywalne i ostatecznie nic nie może ich zastąpić. Na przykład muzea stanowią zwykle niesamowite skarbnice przeszłości przechowywanej skrzętnie z pokolenia na pokolenie; to w nich gromadzi się i promuje ambicje ludzkie i osiągnięcia kulturowe. Rzec wypada, że to, skąd przyszliśmy, kim jesteśmy i dokąd idziemy, odbija się w muzealnych ramach niczym w lustrze.

DŁ: Dziękuję za możliwość przeprowadzenia wywiadu.