B. Bączak: Dzikie zwierzęta w miastach

Specjalnie dla Mazowieckiej Wspólnoty Samorządowej artykuł napisał bezpartyjny zastępca prezydenta Zgierza - Bohdan Bączak.

Istnieje potrzeba doprecyzowania kwestii podejmowania i finansowania przez gminy działań wobec chorych, rannych lub stwarzających zagrożenie dzikich zwierząt, które coraz częściej pojawiają się w zurbanizowanej przestrzeni publicznej miast (problem dotyczy miast innych niż miasta na prawach powiatu).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt „zapobieganie bezdomności zwierząt i zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin”, wobec czego nie ulega wątpliwości, że organizowanie i podejmowanie działań wobec zwierząt bezdomnych, w tym ich finansowanie, należy do zadań gmin. Nieuregulowania jest jednak kwestia podejmowania działań wobec chorych, rannych lub stwarzających zagrożenie zwierząt dzikich znajdujących się w przestrzeni publicznej miasta lub lokujących się na terenach prywatnych w tym na nieruchomościach mieszkalnych.

Zgodnie z art. 2 ustawy Prawo łowieckie „zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe, stanowią własność Skarbu Państwa”, natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1  ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach„ utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Ponadto zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: (…) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego”. Działania podejmowane przez Gminę Miasto Zgierz, w tym kupowanie środków zapachowych, działających odstraszająco na zwierzęta dzikie i nieodpłatne ich przekazywanie mieszkańcom oraz przygotowanie i rozdysponowanie wśród mieszkańców np. broszury informacyjnej o zasadach zachowania w stosunku do zwierząt dzikich zasadach bezpieczeństwa i prewencji względem np. dzików nie rozwiązują problem niebezpieczeństwa jakie powodują zwierzęta dzikie w kontakcie z ludźmi mimo coraz bardziej postępującego procesu synurbizacji.

Organizowane w Urzędzie Miasta Zgierza z inicjatywy Prezydenta Miasta Zgierza spotkania z udziałem przedstawicieli m. in. Związku Łowieckiego, Nadleśnictwa Grotniki, Powiatowego Lekarza Weterynarii, Policji, Urzędu Marszałkowskiego i Starostwa Powiatowego w Zgierzu w celu wypracowania możliwych rozwiązań głównie w sferze zachowania bezpieczeństwa publicznego, nie przyniosły rezultatów w postaci podjęcia konkretnych działań chociażby ze strony Związku Łowieckiego czy Skarbu Państwa jako właściciela dzikich zwierząt.

W tej sytuacji w ramach potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w przypadkach zagrożenia powodowanego przez dzikie zwierzęta gmina finansuje działania mające na celu alokację zwierząt dzikich z terenu miast wraz z zabezpieczeniem i leczeniem weterynaryjnym. W roku 2020 Straż Miejska w Zgierzu podjęła 46 interwencji z udziałem dzikich zwierząt łownych (np. dzik, sarna, lis) oraz 140 interwencji z udziałem pozostałych zwierząt dzikich (np. jeż, kaczka, ptak). Jednakże działania alokacyjne względem dzików zdeterminowane są ograniczeniami w ich przemieszczaniu, wynikającymi z rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń.

Brak konkretnego skierowania w przepisach prawa na Skarb Państwa, jako właściciela dzikich zwierząt, obowiązku w zakresie działań związanych z alokowaniem zwierząt dzikich (problem szczególnie dotyczy dzików i lisów oraz saren i łosi) z obszarów zabudowanych, pozostawia gminy z nieuregulowanym pod tym względem problemem zabezpieczania zarówno terenów przed zniszczeniem jak i ludzi przed zagrożeniem i generuje koszty w zakresie usypiania weterynaryjnego do transportu,  transportu do środowiska naturalnego oraz leczenia zwierząt dzikich chorych lub rannych (np. poszkodowanych w wypadku).

Obecnie w przepisach prawa brak jest jednoznacznego wskazania podmiotu, który zorganizuje i sfinansuje odłowy dzikich zwierząt (np. dziki, lisy, łosie) ze zurbanizowanych  terenów miejskich, w tym z prywatnych nieruchomości mieszkalnych, ich transport do środowiska naturalnego, w tym odłów dzikich zwierząt rannych, chorych lub stwarzających zagrożenie ich transport i leczenie.

Tym samym potrzeby zmian należy upatrywać chociażby w zmianie zapisów obecnego art. 45 ust. 3  Prawa łowieckiego w obecnym brzmieniu: „W przypadku szczególnego zagrożenia w prawidłowym funkcjonowaniu obiektów produkcyjnych i użyteczności publicznej przez zwierzynę, starosta, w porozumieniu z Polskim Związkiem Łowieckim, może wydać decyzję o odłowie, odłowie wraz z uśmierceniem lub odstrzale redukcyjnym zwierzyny.”

Proponowana zmiana:„W przypadku szczególnego zagrożenia stwarzanego przez zwierzynę dziką w terenach zurbanizowanych, starosta, w porozumieniu z Polskim Związkiem Łowieckim, organizuje odłów, odłów wraz z uśmierceniem lub odstrzał redukcyjny zwierzyny, zawiadamiając o przeprowadzeniu powyższych działań zgłaszającego oraz wójta, burmistrza, prezydenta miasta.”

Taka potrzeba legislacyjna była już przez Gminę Miasto Zgierz w kwietniu br. w piśmie     skierowanym do Komisji Bezpieczeństwa i  porządku publicznego Związku Miast Polskich, gdzie odzwierciedlono problemy gmin związane z przedstawionym  wyżej tematem.

Bohdan Bączak

Bohdan Bączak – prawnik, wieloletni samorządowiec, bezpartyjny zastępca prezydenta Zgierza (od 2012 r.)