A. Chrząścik: realna ochrona ofiar przemocy w rodzinie

Specjalnie dla Mazowieckiej Wspólnoty Samorządowej Agnieszka Chrząścik (ekspert ds. prawnych) o ochronie ofiar przemocy w rodzinie.

Przemoc w rodzinie rozumiana ogólnie jako stosowanie zachowań narażających osoby najbliższe wobec sprawcy na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia jest zjawiskiem, które nasiliło się w trakcie trwania epidemii. W praktyce, jednym z problemów związanych z przemocą w rodzinie jest zaniechanie informowania organów ścigania o popełnieniu przestępstwa stosowania przemocy w rodzinie i nieskładanie przez osoby pokrzywdzone zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Jako powód tego rodzaju decyzji osoby doznające przemocy wielokrotnie wskazują na obawę przed reakcją sprawcy, wspólnie z którym zamieszkują.

Ustawodawca, dostrzegając przedmiotowy problem, ustawą z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, dokonał szeregu zmian w przepisach, których celem jest szybkie odizolowanie osób stosujących przemoc domową od osób dotkniętych tą przemocą. Przedmiotowe zmiany wejdą w życie 30 listopada 2020 r. i spowodują między innymi rozszerzenie kompetencji funkcjonariuszy Policji i żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, którzy będą mogli podjąć działania realnie zmierzające do natychmiastowego odizolowania sprawcy od ofiary przemocy domowej.

Z dniem 30 listopada 2020 r. każdy funkcjonariusz Policji (a w stosunku do żołnierzy – każdy żołnierz Żandarmerii Wojskowej) będzie mógł nie tylko zatrzymać osobę stosującą przemoc domową, lecz również wydać wobec niej nakaz natychmiastowego opuszczenia mieszkania zajmowanego wspólnie z osobą dotkniętą przemocą, jak również nałożyć na nią zakaz zbliżania się do tego mieszkania. Co przy tym istotne, funkcjonariusze policji i żołnierze Żandarmerii Wojskowej będą mogli podjąć samodzielną decyzję o zastosowaniu powyższych środków nie tylko w podejmowanej interwencji, lecz również w przypadku powzięcia w innym czasie informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie.

Wydany nakaz lub zakaz będzie obowiązywać przez 14 dni, lecz pozostałe w prawie dają nadzieję na długotrwałą ochronę ofiar przemocy domowej.

Od dnia 30 listopada 2020 r. osoba pokrzywdzona przemocą w rodzinie składając wniosek o nakazanie opuszczenia mieszkania przez osobę stosującą przemoc, będzie mogła złożyć równocześnie wniosek o udzielenie przez sąd zabezpieczenia poprzez przedłużenie obowiązywania nakazu lub zakazu wydanego przez policję lub Żandarmerię Wojskową.

Jednocześnie, wobec faktu, że sąd na rozważenie zasadności udzielenia takiego zabezpieczenia będzie miał trzy dni, a sam wniosek pokrzywdzeni będą mogli złożyć na urzędowym formularzu, znowelizowane przepisy pozwolą również przyspieszyć i uprościć procedurę. W efekcie osoby doznające przemocy w rodzinie będą mogły uzyskać szybkie rozstrzygnięcie sądu pozwalające na długotrwałą izolację od sprawców.

Wszystkie powyższe rozwiązania, w połączeniu z wprowadzeniem nowego rodzaju wykroczenia polegającego na niestosowaniu się do wydanego przez Policję lub Żandarmerię Wojskową nakazu natychmiastowego opuszczenia mieszkania zajmowanego wspólnie z osobą dotkniętą przemocą lub zakazu zbliżania się do niego, jak również niestosowania się do postanowienia sądu nakładającego na sprawcę przemocy w rodzinie tego samego rodzaju nakaz lub zakaz, daje szansę na realną i szybką pomoc osobom doznającym przemocy domowej.