Niedostateczne wsparcie dla rolników i trudności w rozwoju zrównoważonej produkcji rolniczej.

Rolnictwo to ważny sektor gospodarki i środowiska w Polsce i na świecie. Rolnictwo zapewnia żywność i surowce dla ludności i przemysłu, a także kształtuje krajobraz i bioróżnorodność. Rolnictwo stanowi źródło dochodu i zatrudnienia dla wielu rodzin i społeczności wiejskich. Rolnictwo jest też częścią kultury i tradycji narodów.

W Polsce obowiązuje kierunek rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, który został wytyczony w 2015 roku przez 193 przywódców krajów członków ONZ, gdzie przyjęty został dokument „Przekształcamy nasz świat: Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030”. Agenda Zrównoważonego Rozwoju definiuje: 1/ celem tego działania jest wspieranie budowania lepszej przyszłości z korzyścią dla mieszkańców ziemi i jest wizją zintegrowanego świata, 2/ jest to plan na rzecz przemian i przeobrażeń świata w którym potrzeby obecnego pokolenia są zaspakajane w sposób uwzględniający życie przyszłych pokoleń, 3/Zrównoważony Rozwój oznacza pełną równowagę między trzema czynnikami postępu cywilizacyjnego jakimi są: gospodarka, społeczeństwo i ekologia, 4/ Aby zrealizować Zrównoważony Rozwój w poszczególnych państwach i na całym świecie konieczna jest ścisła współpraca rządów z gospodarką i społeczeństwami zorganizowanymi w samorządy.

W Polsce rolnictwo napotyka jednak na wiele problemów i wyzwań w realizacji zrównoważonego rolnictwa. Rolnicy borykają się z niskimi cenami skupu, wysokimi kosztami produkcji, konkurencją z importem, zmianami klimatu, suszą, gradobiciem, ASF czy ptasią grypą. Rolnicy mają też ograniczony dostęp do nowoczesnych technologii, innowacji, finansowania, edukacji i doradztwa. Rolnicy często nie są wystarczająco doceniani ani szanowani przez społeczeństwo i władze.

Jak możemy poprawić sytuację wsparcia dla rolników i rozwoju zrównoważonej produkcji rolniczej w Polsce? Przede wszystkim należy zacząć realizować Agendę ONZ, co oznacza wzmocnienie roli i pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym oraz ochronę ich interesów i praw. Należy też rozwijać system wsparcia finansowego, technicznego i organizacyjnego dla rolników, zarówno z funduszy krajowych, jak i unijnych. Na większą skalę należy korzystać  z różnych programów i inicjatyw wspierających modernizację i ekologizację rolnictwa, takich jak Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020 czy Plan dla wsi - ochrona, wsparcie i rozwój polskiego rolnictwa. Trzeba także wykorzystać polskie dobre przykłady wspólnych działań rolników w grupach producentów rolnych czy klastrach rolniczych.

Mazowsze to region o dużej różnorodności i bogactwie rolnictwa. To region, w którym znajdują się zarówno obszary intensywnej produkcji rolnej, jak i obszary o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych. To region, w którym uprawia się różne rodzaje roślin i hoduje się różne gatunki zwierząt. To region, w którym działają liczne podmioty i organizacje zajmujące się produkcją, przetwórstwem i dystrybucją żywności.

Na Mazowszu obserwujemy jednak także wiele problemów i wyzwań związanych z niedostatecznym wsparciem dla rolników i trudnościami w rozwoju zrównoważonej produkcji rolniczej. To region, w którym występują duże nierówności społeczne i terytorialne oraz ryzyko ubóstwa i wykluczenia na obszarach wiejskich. To region, w którym wielu rolników ma problemy z rentownością, konkurencyjnością i jakością produkcji rolnej. To region, w którym wiele gospodarstw rolnych jest małych, rozdrobnionych lub nieprzystosowanych do wymogów rynkowych i środowiskowych.

Jak możemy poprawić sytuację wsparcia dla rolników i rozwoju zrównoważonej produkcji rolniczej na Mazowszu? Po pierwsze, należy wspierać rozwój lokalnej infrastruktury i sieci współpracy między podmiotami zajmującymi się produkcją, przetwórstwem i dystrybucją żywności. Po drugie, należy zwiększać dostępność i jakość usług informacyjnych i doradczych dla rolników oraz promować ich aktywne korzystanie z możliwości wsparcia finansowego, technicznego i organizacyjnego. Po trzecie, należy rozwijać współpracę i partnerstwo między różnymi grupami interesariuszy zaangażowanych w poprawę sytuacji wsparcia dla rolników i rozwoju zrównoważonej produkcji rolniczej na Mazowszu, takimi jak samorządy, urzędy, placówki oświatowe, organizacje pozarządowe czy media. Po czwarte należy upowszechnić dobry przykład wspólnego działania sadowników z mazowieckiej gminy Błędów /największy sad Europy/ którzy od paru lat w Klastrze Polska Natura produkują zdrową żywność wg. własnej technologii. Oni także opracowali innowacyjny Model Polskiego Rolnictwa opartego o klastrową wspólnotę społeczno – gospodarczą. Warto zaznaczyć, że Klaster działający w Błędowie współpracuje z uczelniami i instytutami polskimi oraz zagranicznymi realizując projekty wynikające z Agendy Zrównoważonego Rozwoju. Jest także częścią Społecznego Ruchu Powszechnego Samorządu Gospodarczego, który działa na rzecz Demokracji Partycypacyjnej /Samorządowej/ dla Polski.   

Andrzej Stępiński